[Foto boven een zilveren ronde koektrommel 1791]
Wilhelmus is geboren in 1737 in Büderich (Dtsl) en gestorven in 1817 op Sint Maarten (Antillen). Hij is getrouwd in 1772 met Catharina Gaardeman (1746-1789). Er zijn 4 kinderen geboren, Christina, Klaas, Gesina en Wenseslaus.
In onze stamboom nageslacht van Gerardus (1552) > Albertus (1577) > Jan (1609) > Hermen (1639) > Joannes (1670) > Wenceslaus (1700) > Zilversmid Wilhelmus (1737.
Wilhelmus werkte ongeveer vanaf 1766 als leerling zilversmid bij de beroemde zilversmid de Zweed Johannes Schiotling (1730-1799) in de Amsterdamse Egelantiersstraat en verhuisde later mee met Schiotling naar de Kalverstraat in Amsterdam waar Schiotling een servies- en zilverwinkel had.
In 1770 is Wilhelmus ingeschreven als poorter van Amsterdam. Dat betekent dat hij in dat jaar burgerrechten had gekocht en binnen de poorten van Amsterdam mocht wonen, meester zilversmid kon worden en zich kon aansluiten bij de zilversmidsgilde. Dat recht kostte toen meer dan 50 gulden, omgerekend nu zo’n € 500,-. Een enorm bedrag. Wilhelmus moet bemiddeld geweest zijn of met zijn zilversmeedwerk goed verdiend hebben.
De opleiding tot zilversmid begon als leerjongen en deze periode duurde ongeveer 4 jaar. Daarna werd je gezel voor ongeveer 1 tot 3 jaar. Tot slot kon je opgaan voor het meesterschap. Deze opleiding kon langer of korter duren, sommigen bleven voor altijd gezel.
Om meester te worden moest je slagen voor de meesterproef. Wat Wilhelmus voor deze proef gemaakt heeft weten we niet. De proef verschilde per stad en gilde. Als de proef geslaagd was dan mocht de aanstaande meester zijn meesterteken (zie plaatje hieronder) in een door het gilde bewaarde plaat aanbrengen.
Wilhelmus slaagde en is meester zilversmid geworden. Daarna ging hij zelfstandig verder in de Amsterdamse Warmoesstraat.
De betekenis van het meesterteken is opmerkelijk. Volgens een e-mail van een expert van het Zilvermuseum in Schoonhoven die ik geraadpleegd heb kreeg ik de volgende uitleg:
“Het meesterteken van zilversmid Wilhelmus Angenendt wordt gezien als een kuras, geplaatst in een druppelvormig veld. Kuras oftewel borstharnas met een vraagteken want er bestaat geen 100 % duidelijkheid over.”
Overigens bestrijdt heraldicus Henk ’t Jong deze uitleg: “Ik vind dat teken totaal niet op een kuras lijken. Het meesterteken lijkt nog het meest op een sleutelgat in een hartvormig hangslot.”
Na het overlijden van zijn vrouw in 1789 is Wilhelmus soldaat geworden en heeft hij gediend op Sint-Maarten. Dat moet ergens tussen 1789 en 1798 geweest zijn. Waarom wordt een succesvolle meester zilversmid soldaat en vertrekt hij naar Sint-Maarten zonder kinderen? Toen hij op Sint-Maarten aankwam was hij al tussen de 50 en 60 jaar. Welke functie hij had en hoelang hij gediend heeft weten wij niet. Mogelijk was hij gestationeerd in Fort Amsterdam op het zuidelijkste puntje van het eiland. Hij is in 1817 op 80-jarige leeftijd vermoedelijk een natuurlijke dood gestorven op Sint-Maarten. Een saillant detail is dat in het jaar van zijn overlijden op het eiland daadwerkelijk een fysieke grens werd getrokken tussen het noordelijke Franse deel en het zuidelijke Nederlandse deel op grond van een verdrag uit 1648. Sint-Maarten was vooral in trek bij de koloniale machten vanwege de zoutwinning. Om het eiland is dan ook diverse keren gevochten en onderhandeld tussen Frankrijk, Nederland, Spanje en Engeland. Uiteindelijk werden de Antillen en ook Zuid Sint-Maarten in 1815 een Nederlandse kolonie. Toen Wilhelmus op het eiland diende bestond de slavernij nog. Die werd in 1848 afgeschaft, 15 jaar eerder dan in andere koloniën.
Een aantal gegevens uit: Lidewij Hesselink, ‘Goud en zilversmeden en hun gilde in Amsterdam’, Regionaal Historisch tijdschrift (1999) vol. 31. J.R. ter Molen, Zilver, Rotterdam 1994.
Een zilversmid. Het zilver, kunstig uitgedreeven, Kan ’t oog een welbehaagen geeven; En, waar mijn konst zich op verlaat, Ze zoekt haar voordeel bij ’t sieraad.
[Uit J. Luyken, Afbeelding der menschelyke bezigheden, Amsterdam 1725.]
Wilhelmus heeft prachtige voorwerpen gemaakt. Een selectie:
Een vergulde wetsrolkroon. 1775.
Geschonken aan de Portugees-Israëlitische Gemeente te Amsterdam na diefstal van verschillende ceremoniële objecten in april van 1775.
De volgende drie objecten zijn te zien of in het depot van het Museum Boijmans van Beuningen in Rotterdam: https://www.boijmans.nl/collectie/kunstwerken?query=angenendt
Een zilveren tafelbel 1779
Een zilveren schenkkan 1786
Een zilveren inktstel 1779
