Sinterklaas is net als het Kerstfeest een herinneringsviering. In het geval van Sinterklaas gaat het echter niet om zijn geboortedag omaar om zijn sterfdag. In oktober is het alweer tijd om aan Sintereklaos (Uteregs dialect) te denken. De pepernoten liggen in de schappen en de lootjes kunnen getrokken worden.
Nicolaas (270 Patara – 335 Myra, zuidkust Turkije) kreeg als zoon van een rijke Griekse familie vanzelfsprekend een Griekse naam dat overwinnaar van het volk betekent, nikè = overwinning en laos = volk). Familienamen bestonden toen nog niet, dus kreeg men soms een toenaam om de ene Nicolaas te kunnen onderscheiden van de andere Nicolaas. Onze Nicolaas werd Nicolaas van Myra genoemd waar hij bisschop was in de Romeinse provincie Lukka, en als bijnaam Nicolaas de wonderdoener.
Hij was in zijn tijd al een grote bekendheid en zeer geliefd vanwege zijn sociale bekommernis met mensen in plaats van te heersen en te bevelen. Vandaar dat zijn botten zijn bewaard in een kerk in de buurt van Myra en werd hij in 550 heilig verklaard in de Katholieke kerk. Er ontstonden pelgrimstochten naar Myra. Op een van die tochten namen zeevaarders de beenderen van Nicolaas mee (in 1087) uit angst voor islamitische agressie. De beenderen kwamen terecht in het Italiaanse Bari, een havenplaats in zuid-Italië. Nicolaas werd aan de Roomse heiligenkalender toegevoegd op 6 december, niet zijn geboortedag overigens maar zijn sterfdag. Na de 11de eeuw werd Nicolaas in het boek Legende Aurea (een verzameling heiligen verhalen) een soort hoofdpersoon.
De verering van Nicolaas nam vanuit Bari en door het veel gelezen middeleeuwse boek Legende Aurea in het westen enorm toe om een paar redenen. (1) Bari was een startplaats voor een aantal Kruistochten dus er kwamen veel mensen, (2) veel pelgrims namen verhalen van Nicolaas mee terug naar hun land en (3) er kwamen steeds meer wonderverhalen over Nicolaas. In steeds meer landen werd 6 december gevierd, eerst verplicht als heiligenverering in de Roomse traditie, maar vanaf 1969 vrijwillig. Spanje, Frankrijk, Engeland enz. gingen Sint-Nicolaas vieren. De beenderen van Nicolaas liggen overigens nog steeds in Bari, ondanks herhaaldelijke verzoeken van Turkije om teruggave, als zijnde cultureel erfgoed, maar dat is nog niet gehonoreerd.
Ons huidige sinterklaasfeest is gebaseerd op het boekje Sint Nikolaas en zijn knecht (1850) van onderwijzer Jan Schenkman. Het feest, gebaseerd op de heiligenverering van Nicolaas, is ouder maar veel hedendaagse elementen komen uit dit boekje. Overigens hadden de Protestanten bezwaar tegen dit Roomse feest. Een boze predikant schreef “wat een onchristelijk gedoe … een vader die op het dak van zijn huis klimt om met een hoefijzer een afdruk in de sneeuw te maken zodat zijn kinderen geloven dat Sinterklaas daar op zijn paard gereden heeft.” Helaas voor de Protestanten zorgden deze bezwaren voor extra aandacht en langzamerhand veranderde het religieuze feest in een volksfeest. Jan Schenkman introduceerde in zijn boekje Nicolaas als bisschop van Spanje, de knecht (nog geen zwarte Piet) en de stoomboot. Je kunt het boekje lezen op deze site: https://www.dbnl.org/tekst/sche039stni01_01/index.php
Wij hebben als gezin altijd met heel veel plezier sinterklaas gevierd. Een behoorlijke partij werk was het wel met gedichten en surprises. Maar het allerleukst was toch wel de enorme verbazing van de kinderen als de buurman aanbelde, een zak met cadeautjes voor de deur zette en zich uit de voeten maakten. Tot op een dag hij niet snel genoeg was …
