Johannes is geboren in 1873 in Rotterdam en gestorven in 1935 in Haarlem. Ongetrouwd. Zoon van Andreas Theodorus Laurentius Aengenent, stukadoor, en Antje Hendriks.
In onze stamboom nageslacht van Gerardus (1552) > Albertus (1577) > Jan (1609) > Jan (1647) > Albert (1675) > Wilhelm (1720) > Johannes (1758) > Joannes (1811) > Andreas (1841) > Bisschop Johannes (1873).
[De foto boven is van de O.L.V. kerk aan de Korte Zijlweg in Overveen gemeente Bloemendaal].
Johannes (ook wel Joannes) Aengenent studeerde op de bisschoppelijke seminaria Hageveld en Warmond en werd op 3 april 1897 tot priester gewijd. Hij was tot 1898 kapelaan te Roelofarendsveen, van 1898-1904 leraar aan seminarium Hageveld en van 1904 tot 1928 hoogleraar in de wijsbegeerte. Al in zijn Hageveldse tijd had hij belangstelling voor sociologie; hij voerde dit leervak in 1905 in voor de seminaristen van Warmond.
Als docent te Warmond had Aengenent van 1906 tot 1928 meegewerkt aan de organisatie van de katholiekendagen. Deze dagen waren meer uiterlijke manifestaties van het rijke roomse leven dan bewuste pogingen tot verdieping van innerlijk leven.
Het was geen verrassing toen hij in juni 1928 werd uitgekozen om het bestuur van het moeilijke bisdom Haarlem op zich te gaan nemen.
Hij werd in de bisschoppenvergaderingen de man van de sociale vraagstukken en is de eerst verantwoordelijke voor de eerste veroordeling van het nationaalsocialisme. Op aandringen van de bisschoppen had hij aan katholieke en protestante theologen gevraagd hem te bewijzen dat het nationaalsocialisme verkeerd was, en toen niemand naar zijn overtuiging dat kon, werd op zijn advies het nationaalsocialisme door het episcopaat wel afgewezen (2 februari 1934). De opmerking van dr. L. de Jong (Het Koninkrijk der Nederlanden in de Tweede Wereldoorlog (‘s-Gravenhage, 1969) I, 347) dat de bisschoppen zich toen uitsluitend opportunistisch zouden hebben gedragen is niet eerlijk.
Een van de zwaarste taken waarvoor Aengenent zich gesteld zag, was de sanering van de kerkelijke financiën. In de periode van 1905-1930 had men in het bisdom zonder veel overleg gebouwd. De ene kerk werd nog mooier en nog grootser opgezet dan de andere. Het ene gebouw na het andere was er uit de grond gestampt. Toen de crisis kwam en de inkomsten gehalveerd werden, bleken een dertig parochies niet meer in staat hun verplichtingen te voldoen. In 1933 werd er een commissie voor de regeling van het kerkelijk krediet ontworpen, die alle belangen moest behartigen bij de ontstane ernstige financiële moeilijkheden van de kerkbesturen. In 1935 moest men de drastische maatregel nemen de obligaties van de kerken half rentegevend en half renteloos te maken. Voor Aengenent, die altijd sprak over strikte rechtvaardigheid, was dit een moeilijk verteerbare zaak. De sanering bracht verbetering, maar pas na de oorlog. Toen er op andere wijze geld kwam, kwam ze tot een succesrijk eind.
In 2016 verscheen een boek over de bisschop geschreven door Dr. Erik Sengers. Dit boek kun je gratis lezen onder deze link.
Johannes Aengenent schreef onder andere Leerboek der sociologie en Handboek voor de geschiedenis der wijsbegeerte.
Gedecoreerd als ridder in de Orde van de Nederlandse Leeuw en als Officier in de Orde van Oranje-Nassau.
Na een ziekbed van enkele weken en na operatief ingrijpen overleed hij op 62-jarige leeftijd in de Mariastichting te Haarlem.
Een aantal gegevens uit: Sengers, E. (2016). Roomsch socioloog – sociale bisschop: Joannes Aengenent als ideoloog en bestuurder van de katholieke sociale beweging 1873-1935. Hilversum, Nederland: Uitgeverij Verloren.
